Głos Ziemi Urzędowskiej 2009

Andrzej Słowik

Akcja Katolicka w Urzędowie

Akcja Katolicka jest jedną z wielu organizacji istniejących w Urzędowie. I chociaż jej dzieje są krótkie, to bez wątpienia przez ostanie lata wywierała niebagatelny wpływ na życie urzędowskiej parafii.

Opisując działalność Akcji Katolickiej w Urzędowie, na początku konieczne jest ukazanie krótkiej historii tego stowarzyszenia w Polsce i diecezji.

Historia Akcji Katolickiej w Polsce

Akcja Katolicka jest stowarzyszeniem powołanym przez papieża Piusa XI w roku 1928, choć jako nazwa pojawia się już wcześniej w motu proprio Piusa X z roku 1903. Ten sam papież określił charyzmat stowarzyszenia i zasady organizacyjne. Jednak formalnie do życia powołał Akcję Katolicką Pius XI, przedstawiając główne założenia stowarzyszenia w encyklice Ubi arcano w roku 1922. Ten sam papież w encyklice Divini Redemptoris wyznaczył jej zadania na rzecz budowania państwa sprawiedliwości społecznej opartej na nauczaniu Kościoła. Od tego czasu Akcja Katolicka rozwijała się jako stowarzyszenie katolików świeckich w oparciu o struktury Kościoła i w ścisłej współpracy z hierarchią kościelną.

Akcja Katolicka w II Rzeczypospolitej

W Polsce przedwojennej stowarzyszenie zawiązało się w roku 1930. Była to organizacja centralistyczna, opierająca się na jednolitym dla całego kraju statucie. W ciągu niespełna 10 lat swej działalności stała się silnym ruchem skupiającym zarówno elity inteligencji katolickiej, jak i licznych przedstawicieli środowisk rzemieślniczych i chłopskich. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Akcja Katolicka liczyła około 750 tys. członków, a samo stowarzyszenie zajęło znaczące miejsce w życiu społecznym ówczesnej Polski. W budowaniu struktur przyjęto model włoski stowarzyszenia oparty na czterech stanach: mężczyźni, kobiety, młodzież męska, młodzież żeńska. Stowarzyszenie wydawało własne czasopismo pod nazwą „Ruch Katolicki”. Patronem Akcji Katolickiej w Polsce wybrany został św. Wojciech, jako święto patronalne wyznaczono uroczystość Chrystusa Króla.

Wskutek wybuchu II wojny światowej działalność Akcji Katolickiej w Polsce została przerwana na długie lata (najpierw okres wojny, a następnie Polski Ludowej).

Akcja Katolicka po roku 1993

Dopiero w styczniu 1993 roku, już po odzyskaniu niepodległości, podczas spotkania ad limina Ojciec Święty zaapelował do biskupów polskich o wznowienie działalności Akcji Katolickiej. „Niezastąpionym środkiem formacji apostolskiej świeckich są organizacje, stowarzyszenia i ruchy katolickie. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje Akcja Katolicka, która kiedyś w Polsce była tak żywa i przyniosła tyle wspaniałych owoców. Trzeba więc, aby na nowo odżyła. Bez niej bowiem infrastruktura zrzeszeń katolickich w Polsce byłaby niepełna”¹.

Episkopat Polski, działając z upoważnienia Konferencji Episkopatu, wydał 2 maja 1996 r. dekret erygujący dzisiejszą Akcję Katolicką – stowarzyszenie „katolików świeckich, którzy w zorganizowanej formie bardziej bezpośrednio współpracują z hierarchią kościelną w realizacji ogólnego celu apostolskiego Kościoła”. 19 sierpnia 1996 r. w „Dzienniku Ustaw” nr 107 ukazało się Rozporządzenie Ministra – Szefa Urzędu Rady Ministrów w sprawie nadania osobowości prawnej AK w Polsce z siedzibą w Warszawie.

W archidiecezji lubelskiej

Lubelska Akcja Katolicka rozpoczęła swą działalność 5 stycznia 1995 r. mianowaniem przez ks. abp. Bolesława Pylaka ks. dr. Ryszarda Podpory na koordynatora Akcji Katolickiej w archidiecezji lubelskiej. Od 1 kwietnia tegoż roku organizowano spotkania delegatów z poszczególnych parafii, zmierzające do zapoznania katolików świeckich z celami, zadaniami i formacją członków AK. Po tych spotkaniach w parafiach zawiązały się Komitety Akcji Katolickiej.

19 października 1996 r. ks. arcybiskup Bolesław Pylak metropolita lubelski erygował stowarzyszenie Akcja Katolicka Archidiecezji Lubelskiej (AKAL). Asystentem kościelnym i jej dyrektorem został ks. dr Ryszard Podpora.

W parafii Urzędów

Struktury przedwojennej Akcji Katolickiej były oparte na czterech stanach: mężczyźni, kobiety, młodzież męska, młodzież żeńska. W Urzędowie funkcjonowało Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, które weszło w skład Akcji Katolickiej².

Historia powojennej Akcji Katolickiej w Urzędowie rozpoczyna się w 1995 roku. Na początku tego roku ks. kan. Aleksander Baca, proboszcz parafii Urzędów, zwrócił się do Andrzeja Słowika z propozycją włączenia się w powstające dzieło Akcji Katolickiej, a następnie tworzenia struktur parafialnych AK. W parafii Wniebowzięcia NMP w Kraśniku doszło do spotkania przedstawicieli poszczególnych parafii ówczesnego dekanatu kraśnickiego z ks. dr. Ryszardem Podporą, który zapoznał zebranych z założeniami nowo powstającego stowarzyszenia.

W pierwszej fazie tworzenia Akcji Katolickiej w Urzędowie poszukiwano osób chętnych do pracy w nowo powstającej AK. W kwietniu 1996 roku doszło do pierwszego spotkania kilku parafian: Andrzeja Słowika, Józefa Wośko, Teresy Puacz, Wojciecha Chudzickiego, Anny Olchy, którzy utworzyli Komitet Założycielski AK. W tym samym miesiącu wycofała się Anna Olcha, a dołączyli Jan Surdacki i Małgorzata Brożek. W dalszej kolejności do komitetu doszli: Jadwiga Chudzicka (grudzień 1996), Jolanta Gruchalska (kwiecień 1997), Iwona Jagiełło (czerwiec 1997), Ewa i Jacek Grabowscy (październik 1997).

Pierwszym działaniem podjętym przez Komitet Parafialny Akcji Katolickiej było rozdanie przed kościołem 600 ulotek na temat powszechnego uwłaszczenia w dniu 11 lutego 1996 r. Także 22 czerwca 1997 r. w ten sam sposób poinformowano parafian o zagrożeniach płynących z wprowadzenia wychowania seksualnego do szkoły. Pierwszymi elementami formacji duchowej były: udział 21 kwietnia 1996 r. w dniu skupienia dla Akcji Katolickiej w Kraśniku i uczestnictwo w sympozjum pt. „Duchowość Akcji Katolickiej” zorganizowanym na KUL 25 maja 1996 r.³ oraz udział w rekolekcjach zamkniętych w Lublinie na Podwalu w dniach 22–24 listopada 1996 r.

1 października 1997 r. Komitet Parafialny AK rozpoczął przygotowania zmierzające do utworzenia Parafialnego Oddziału Akcji Katolickiej (POAK) w Urzędowie. Ukonstytuował się Zarząd w składzie: Andrzej Słowik – prezes, Małgorzata Chudzicka i Iwona Jagiełło – zastępcy prezesa, Jolanta Gruchalska – sekretarz, Jadwiga Chudzicka – skarbnik, Wojciech Chudzicki i Teresa Puacz – członkowie. Na ręce prezesa Zarządu Instytutu AKAL dr. Mariana Bartnika został złożony wniosek o utworzenie Parafialnego Oddziału Akcji Katolickiej. 3 stycznia 1998 r. ks. abp Józef Życiński mianował Andrzeja Słowika prezesem Oddziału. Asystentem kościelnym został ks. kan. Jan Wielgus – proboszcz. Utworzony POAK Urzędów znalazł się wśród 28 oddziałów, które jako pierwsze w naszej archidiecezji spełniły wymogi formalne. Natomiast oficjalne powołanie Oddziału nastąpiło cztery lata później i zostało połączone ze ślubowaniem 16 członków POAK Urzędów w dniu 7 października 2001 r. w kościele pw. św. Mikołaja w Urzędowie. Asystentem kościelnym od 2000 roku jest ks. kan. Edward Kozyra.

Wydarzeniem doniosłym w powojennej historii Akcji Katolickiej, jak również dla Kościoła w Polsce, był I Krajowy Kongres Akcji Katolickiej pod hasłem: „Chrystus nadzieją ludzkości”, który odbył się w Poznaniu w dniach 23–25 listopada 2001 r. Oddział urzędowski dostąpił wówczas zaszczytu reprezentowania AK Archidiecezji Lubelskiej jako poczet sztandarowy (w składzie: Bernadetta Tokarczyk, Jacek Grabowski, Andrzej Słowik). Także w Archidiecezjalnym Kongresie, który odbył się w Lublinie w dniach 7–8 czerwca 2002 r. pod hasłem: „Chrześcijanie Świadkami Nadziei” urzędowscy akcjonariusze uczestniczyli aktywnie, m.in. przygotowali oprawę mszy św.

Z inicjatywy Akcji Katolickiej powstało pismo parafialne „Bractwo”. Na spotkanie założycielskie w dniu 17 kwietnia 1997 r. do salki parafialnej przybyli akcjonariusze i inni chętni do pracy dziennikarskiej parafianie; byli to: Józef Gałkowski, Jolanta Gruchalska, Grzegorz Minik, Andrzej Słowik, Tadeusz Surdacki, ks. Jarosław Waś i ks. Jan Wielgus, proboszcz. Utworzone kolegium redakcyjne rozpoczęło przygotowania zmierzające do rejestracji pisma. „Bractwo” zostało wpisane do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Wojewódzki w Lublinie 16 czerwca 1997 r. jako miesięcznik. W lipcu 1997 roku ukazał się pierwszy numer gazetki. Od tego momentu pismo ukazuje się regularnie w nakładzie 400 egzemplarzy. Nieco później do zespołu redakcyjnego dołączyła Anna Zając.

Już od początku swojego istnienia akcjonariusze rozpoczęli tworzenie biblioteki parafialnej. W tym celu 22 czerwca 1997 r. zorganizowano zbiórkę ofiar pieniężnych do puszek. Z tych funduszy – 905 zł – zakupiono pierwsze książki. Na przestrzeni 10 lat zgromadzono księgozbiór liczący ponad 1600 woluminów. Wiele cennych książek zostało ofiarowanych przez karmelitanki bose z Kielc, Zgromadzenie Sług Jezusa z Urzędowa, ks. kan. Edwarda Kozyrę i kilku parafian. Od 17 października 1997 r. biblioteka udostępniła swój księgozbiór dla czytelników, wypożyczając książki w każdą niedzielę po dwóch mszach św.

Urzędowska Akcja Katolicka wielokrotnie organizowała spotkania, wykłady i konferencje dla swoich członków i parafian. Poruszano następujące tematy: „Interpretacja Konkordatu” ks. dr. Leszka Adamowicza – 27 października 1996 r.; „Projekt Konstytucji RP” posła Krzysztofa Kamińskiego – 23 lutego 1997 r.; „Czy miłość to tylko uczucie? Spór o wychowanie seksualne młodzieży” dr. Arkadiusza Robaczewskiego w ramach XII Tygodnia Kultury Zdrowotnej – 10 listopada 1998 r.; „Jakiej edukacji potrzeba Polsce?” mgr. Dariusza Zalewskiego – 14 marca 1999 r.; „Pan Tadeusz – arcypoemat narodowy” dr Zenobii Kitówny – 30 stycznia 2000 r.; „Polskie drogi do niepodległości” dr. Mieczysława Ryby – 12 listopada 2000 r.; „Myśl społeczna prymasa Stefana Kardynała Wyszyńskiego” wykład Mirosława Króla – 18 lutego 2001 r.; „Globalizacja. Dokąd zmierzamy?” dr. Mieczysława Ryby – 11 marca 2001 r.; „Czy można bezkarnie odrzucić tradycję?” dr Zenobii Kitówny – 25 marca 2001 r.

Działalność dobroczynna AK polegała głównie na organizowaniu pomocy finansowej dla parafian, którzy nagle i niespodziewanie znaleźli się w trudnym położeniu. Po zorganizowanej przy kościele kweście przekazywano ofiary dla potrzebujących. Przeprowadzono następujące zbiórki: 8 grudnia 1996 r. – dla właściciela spalonego tartaku – 2120 zł; 13 kwietnia 1997 r. – dla karmelitanek bosych z Kielc – 2360 zł; 20 lipca 1997 r. – na rzecz powodzian – 14 052,60 zł oraz dary rzeczowe; 30 listopada 1997 r. – dla parafianki z Zakościelnego po śmierci męża za granicą – 2056 zł; 15 listopada 1998 r. – dla mieszkanki Rynku po pożarze domu – 1771,50 zł; 11 kwietnia 1999 r. – dla uchodźców z Kosowa – 2337 zł; 14 maja 2000 r. – dla mieszkańca Zakościelnego po pożarze stodoły – 2957 zł. W 2002 roku stowarzyszenie udzieliło wsparcia finansowego z funduszy własnych dla karmelitanek bosych z Kielc.

W 2007 roku AK przejęła część obowiązków „Caritas” polegającą na rozwożeniu paczek żywnościowych do parafian w ramach pomocy żywnościowej dla najuboższych mieszkańców Unii Europejskiej.

Wydarzeniem, które na stałe weszło do kalendarza inicjatyw duszpasterskich, jest akcja „Święty Mikołaj dzieciom”. Celem tej akcji jest kształtowanie w dzieciach prawdziwego wizerunku św. Mikołaja oraz ukazania go jako przykładu w czynieniu dobra, dzieleniu się z drugim człowiekiem, naśladowaniu Jezusa Chrystusa. Spotkania ze świętym patronem naszej parafii odbywają się każdego roku w II niedzielę Adwentu. Pierwszy raz do takiego wydarzenia doszło 13 grudnia 1998 r., podczas którego obdarowano 542 dzieci. W następnych latach rozdawano od 480 do 600 paczek. Dzieło to możliwe było tylko dlatego, że znaleźli się ofiarodawcy. W tym celu urządzano kwestę przed kościołem w niedzielę Chrystusa Króla Wszechświata. Z tych funduszy przygotowywano także paczki świąteczne zawierające produkty spożywcze i chemiczne dla dzieci z kilkunastu rodzin potrzebujących.

Statut AK wymienia obszary, w których stowarzyszenie może realizować swoje cele i zadania. Jednym z nich jest działalność turystyczno-sportowa. W urzędowskim Oddziale zadanie to sprowadzono przede wszystkim do pielgrzymek i turystyki religijnej. Głównym pomysłodawcą tras, koordynatorem i przewodnikiem był Krzysztof Tokarczyk, posiadający odpowiednie przygotowanie w dziedzinie turystyki, m.in. posiada on uprawnienia pilota wycieczek. Specjalistą od pielgrzymek do Lichenia był Józef Wośko. W omawianym okresie POAK Urzędów zorganizował 30 wyjazdów, w których uczestniczyły 1393 osoby. Uczestnikami byli głównie parafianie, ale również goście z innych miejscowości.

Niezwykle cenne były wyjazdy na spotkania z papieżem, w szczególności z Janem Pawłem II.

Podczas ogólnopolskiej pielgrzymki Akcji Katolickiej na Jasną Górę w dniach 15–16 czerwca 2001 r. POAK dostąpił wyróżnienia, gdyż przygotował i poprowadził nocne czuwanie w kaplicy Cudownego Obrazu.

Z racji Jubileuszu Roku 2000 abp Józef Życiński wyznaczył świątynie, w których można było uzyskać odpust zupełny. Wówczas Akcja zorganizowała pielgrzymki do najbliższych kościołów jubileuszowych: rowerową do Chodla – 18 czerwca, do Kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Kraśniku – 30 lipca oraz pieszą z udziałem parafian urzędowskich (ponad 70 osób) do Księżomierzy – 10 września.

Piesza pielgrzymka do Księżomierzy została powtórzona 15 sierpnia 2005 r. jako dziękczynienie za 600 lat Urzędowa i prośba o dalszą opiekę nad miasteczkiem i jej mieszkańcami. Wzięło w niej udział 131 pątników.

Pielgrzymki i wyjazdy organizowane przez POAK Urzędów

Akcja Katolicka stała się zapleczem ludzi predestynowanych do jeszcze innych działań duszpasterskich w parafii Urzędów. Członkowie AK weszli w skład Rady Duszpasterskiej: Małgorzata Chudzicka, Wojciech Chudzicki, Kazimierz Jagiełło, Jolanta Gruchalska, Jacek Grabowski, Urszula Lewandowska, Andrzej Słowik, Jan Surdacki, Józef Wośko. Na posiedzeniu Rady Duszpasterskiej w dniu 28 kwietnia 2002 r. powołano komisję, która czuwała na stanem kapliczki św. Otylii oraz otaczającego ją terenu. Szefem owej komisji jest Józef Wośko. W prace te włączeni są także akcjonariusze – jako grupa wspierająca wszelkie działania ww. komisji.

Agnieszka Kostkowska wzmocniła swoim głosem chór „Vox Celestis”.

Spośród wybranych przez księdza proboszcza czterech parafian do podjęcia funkcji szafarza nadzwyczajnego Komunii Świętej, trzech to członkowie Akcji Katolickiej, z czego dwóch podjęło się tego zadania. Po odpowiednim przygotowaniu 14 maja 2005 r. abp Józef Życiński ustanowił ich nadzwyczajnymi szafarzami wraz z 209 innymi osobami dla archidiecezji lubelskiej. Posługę szafarzy rozpoczęli 11 września 2005 r. w czasie Mszy św. z okazji obchodów 600-lecia Urzędowa.

POAK współpracuje z miejscowymi organizacjami. Z Legionem Maryi każdego roku (po raz pierwszy 11 kwietnia 1999 r.) w niedzielę Miłosierdzia Bożego przygotowuje i prowadzi adorację Najświętszego Sakramentu. Od 31 marca 1999 r. w Wielkim Tygodniu obie organizacje wystosowują pismo do właścicieli sklepów z terenu parafii z prośbą o niesprzedawanie w Wielki Piątek wyrobów alkoholowych. Z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zorganizowano kilka festynów trzeźwościowych, m.in. 30 września 2001 r. pod hasłem: „Trzeźwość – Siła – Wytrwanie” i 22 września 2002 r. pod hasłem: „Trzeźwymi bądźcie”, których celem było propagowanie zdrowego stylu życia, szczególnie wśród dzieci i młodzieży.

Rokrocznie pod koniec czerwca w lesie za Bęczynem Akcja Katolicka organizuje pikniki integracyjne dla członków i ich rodzin oraz sympatyków. Pierwsze takie spotkanie odbyło się 6 lipca 1997 r. Niekiedy uczestnikami byli także akcjonariusze z innych parafii. 29 czerwca 2002 r. gośćmi byli akcjonariusze z parafii Wniebowzięcia NMP w Kraśniku i Miłosierdzia Bożego w Rudniku Szlacheckim. Zgromadzenia takie przyczyniały się do pogłębienia więzi oraz uświadamiały potrzeby realizacji apostolskiej misji Kościoła przez świeckich przede wszystkim w swoich rodzinach, a dopiero później w środowisku lokalnym i Kościele powszechnym. Zebrania były okazją do wymiany myśli na różne tematy, które należałoby określić mianem społecznych, religijnych i kulturalnych.

W Urzędowie odbywały się nie tylko spotkania piknikowe, ale także formacyjne (dzień skupienia i spotkanie pokongresowe) dla członków Akcji Katolickiej najpierw dekanatu kraśnickiego (26 stycznia 1997 r.), a od 18 grudnia 1997 r. dekanatu urzędowskiego.

21 lutego 2008 r. zostały przeprowadzone wybory do Zarządu IV kadencji POAK Urzędów. Skład Zarządu stanowią: Andrzej Słowik – prezes, Maria Przewłocka i Alina Rolla – zastępcy prezesa, Dariusz Gałkowski – skarbnik, Urszula Lewandowska – sekretarz, Barbara Brożek i Monika Jastrzębska – członkowie. Wybrano także Komisję Rewizyjną w składzie: Kazimierz Jagiełło – przewodniczący, Jan Surdacki i Józef Wośko – członkowie. Aktualnie urzędowski Oddział liczy 23 członków zwyczajnych oraz dwoje kandydatów (stan na 1 marca 2009 r.).

Każdego roku w Wąwolnicy członkowie AKAL odnawiają Akt zawierzenia dzieła Akcji Katolickiej Matce Bożej Kębelskiej. Powierzają to dzieło i osoby w nim zaangażowane. Kończąc powyższy artykuł, warto przywołać fragment wspomnianego aktu: „Zawierzamy Bożej miłości parafialne oddziały Akcji Katolickiej z ich otwartością na problemy i troski wspólnoty parafialnej, której są cząstką”.

Przypisy:

¹ Jan Paweł II do biskupów polskich podczas wizyty ad limina 12 stycznia 1993 r.

² „Głos Ziemi Urzędowskiej” 1993 i 2000.

³ Uczestnicy Sympozjum, [w:] Świeccy w Akcji, red. Walerian Słomka. Lublin 1996, s. 173–176.

 Ślubowanie POAK w Urzędowie

 Akcja „Święty Mikołaj dzieciom”