Urzędów - AKTUALNOSCI

Głos Ziemi Urzędowskiej 2009

OSOBY ZNANE I MNIEJ ZNANE

ks. Aleksander Baca

Biskup doktor Zdzisław Goliński (1908–1963)

Urzędowska parafia jako „ziemia kapłańska i błogosławiona”dała Kościołowi 79 kapłanów, wśród nich biskupa Zdzisława Golińskiego.

W roku 2008 archidiecezja częstochowska obchodziła 100-lecie jego urodzin. W uroczystościach tych brała udział również delegacja z Urzędowa.

W 1998 roku na prośbę Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej wydałem książkę poświęconą osobie biskupa Golińskiego. Książka ta była i jest do nabycia w Urzędowie. Na prośbę redakcji „Głosu Ziemi Urzędowskiej” zamieszczam artykuł, w którym pragnę upamiętnić wielką postać tego urzędowianina.

Parafia Urzędów błogosławiona powołaniami kapłańskimi

Urzędów powstał na szlaku handlowym pomiędzy Polską a Litwą i Rusią. Jako miasto królewskie cieszył się wielkimi przywilejami. Od XV wieku do połowy wieku XVII Urzędów był jednym z największych ośrodków miejskich na terenie Lubelszczyzny. Synowie miasta królewskiego kształcili się w Akademii Krakowskiej. Już wtedy mieli warunki kształcenia się na kapłanów. Podstawowe wykształcenie zdobywali na miejscu w szkole parafialnej.

Urzędów posiadał cztery kościoły. W mieście tym pracowali szacowni kapłani. Wśród nich byli kanonicy, dziekani i posłowie. To byli kapłani wielkiego autorytetu i mieli wpływ na powołania kapłańskie. Ponadto życie parafii było przepojone pierwiastkiem religijnym. Nie było wtedy laicyzacji. Rodziny były na wysokim poziomie moralnym i były to rodziny wielodzietne.

Rodzina, lata szkolne i studia bp. Z. Golińskiego

Dziś przy ul. Wodnej, ongiś zwanej Krakowską, stoi piękny dom, w którym przeżywał swoje dzieciństwo przyszły biskup. Urodził się 27 grudnia 1908 r. Jego rodzicami byli Aleksander i Teofila z Wlaźlackich Golińscy. Ojciec przyszłego biskupa był wielce zasłużony dla Urzędowa. Prowadził działalność kulturalno-oświatową, był miłośnikiem historii i regionalistą. W rodzinie Aleksandra i Teofili było dziewięcioro dzieci. Ród Golińskich wydał 6 kapłanów z biskupem na czele. Ks. Piotr Goliński (1835–1900) był bratem dziadka biskupa. Pochowany jest w Gościeradowie. Ks. infułat Walenty Goliński (1856–1946) był stryjem biskupa; pochowany w Lubartowie. Stryjecznymi braćmi ks. inf. Walentego Golińskiego byli: ks. Władysław Goliński, pochowany w Potoku Wielkim (był ojcem chrzestnym biskupa) i ks. Piotr Goliński (1873–1907), pochowany w Markuszowie. Również żyjący jeszcze ks. Eugeniusz Goliński (w Zamościu) jest dalekim kuzynem biskupa.

Rodzina Golińskich była też spokrewniona z innymi kapłanami. Do nich możemy zaliczyć ks. prałata Adolfa Wlaźlackiego, pochowanego w Łomazach na Podlasiu, i ks. Bolesława Tomaszewskiego, który spoczywa w Raszynie pod Warszawą.

Biskup Z. Goliński zawsze z wielką czcią wspominał swoich rodziców. W ojcu widział człowieka światłego i patriotę. Matka, głęboko religijna, w duchu prawdziwej pobożności kształtowała swoje dzieci. Gdy Papież Pius XII powołał go do godności biskupiej, ks. Zdzisław Goliński powiedział: „Biskupstwo w pierwszym rzędzie zawdzięczam Bogu, a w drugim – mojej matce”. Dodam w tym miejscu, że matkę biskupa wielokroć spowiadałem i udzielałem Komunii Św. Przygotowałem ją na śmierć i brałem udział w pogrzebie.

Młody Zdzisław przez dwa lata uczył się w domu, a potem w szkole powszechnej i progimnazjum w Urzędowie. W latach 1922–1926 uczył się w Gimnazjum Państwowym im. Herberta Zamojskiego w Zamościu. 2 czerwca 1926 r. zdał egzamin maturalny.

Po maturze, jako osiemnastoletni młodzieniec wstąpił do lubelskiego Seminarium Duchownego. Studia ukończył w czerwcu 1930 roku. Do święceń brakowało mu lat. Biskup Marian Fulman skierował go, jako subdiakona, na studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Święcenia kapłańskie otrzymał 28 czerwca 1931 r. Msze prymicyjne odprawił w Urzędowie i u swoich krewnych kapłanów.

Ukończył studia uniwersyteckie, które uwieńczył doktoratem z teologii moralnej. Biskup Fulman wysłał młodego doktora na studia do Rzymu, aby gromadził materiały do pracy habilitacyjnej. Z radością donosił swojej rodzinie, że brał udział w kanonizacji św. Bernadetty Soubirous, której objawiła się Matka Boża w Lourdes w 1858 roku.

Po powrocie z Rzymu w 1935 roku został profesorem teologii moralnej w lubelskim Seminarium Duchownym. Był też asystentem teologii moralnej na Wydziale Teologii KUL.

I przyszły straszne lata II wojny światowej. Nastąpiły aresztowania polskiej inteligencji i duchowieństwa. Wraz z innymi, ks. Zdzisław Goliński więziony był na Zamku w Lublinie. Wpisany był na listę śmierci. Bóg go ocalił – 26 marca 1940 r. wyszedł z więzienia. Ukrywał się u swojego stryja ks. W. Golińskiego w Wierzchowiskach.

W listopadzie 1941 roku zorganizowano Seminarium Duchowne w Krężnicy Jarej k. Lublina. Został wezwany do pracy w tym Seminarium. Praca ta miała bardzo szeroki zakres. Był wykładowcą przedmiotów teologicznych, prowadził też wszystkie sprawy ekonomiczne. Praca ta trwała do kwietnia 1945 roku. Seminarium w Krężnicy w trudnych warunkach jakoś prosperowało. Ks. Zdzisław Goliński jako 35-letni kanonik gremialny Kapituły Lubelskiej był jednym z najbardziej zaufanych współpracowników biskupa Mariana Fulmana.

Kończyła się II wojna światowa na naszej Lubelszczyźnie. Już w październiku 1944 roku rozpoczął swoją działalność KUL. Ks. Z. Goliński prowadził wykłady z teologii moralnej i etyki. Ukończył pracę habilitacyjną, której tematem była: Nauka św. Augustyna o kłamstwie użytecznym na tle historycznym. Docenturę zatwierdził minister oświaty Czesław Wycech 30 listopada 1945 r.

Lata biskupie

18 grudnia 1945 r. zmarł wielki biskup Marian Leon Fulman. Przy tym biskupie wzrastał rodak urzędowski – ks. prof. Zdzisław Goliński. Bp Fulman widział ogrom pracy w diecezji lubelskiej i na biskupa pomocniczego wybrał, spośród wielu kandydatów, właśnie jego. Papież Pius XII 21 marca 1947 r. mianował ks. prof. Zdzisława Golińskiego biskupem koadiutorem w Lublinie, bez prawa następstwa z tytułem biskupa Emeryjskiego. Uroczystość konsekracji odbyła się 3 sierpnia 1947 r. w katedrze lubelskiej. Konsekratorem był bp Stefan Wyszyński, a współkonsekratorami – bp Michał Klepacz z Łodzi i bp Stanisław Czajka z Częstochowy.

Ks. bp Zdzisław Goliński zaraz po konsekracji został zaproszony przez proboszcza urzędowskiego, ks. Jana Łazickiego, do rodzinnej parafii w Urzędowie. Oczywiście do Urzędowa przybył z ogromną radością i przebywał tu od 10 do 12 sierpnia 1947 r.

Urzędów przeżywał wielkie dni. Nowo wyświęcony biskup przybywał tu z kapłanami rodakami. Już w Kraśniku była brama powitalna. Straż pożarna, wielkie rzesze wiernych z góry prowadziły biskupa do świątyni parafialnej, w której odbyła się suma pontyfikalna. Biskup wybierzmował 1447 osób. Ostatnie bierzmowanie w Urzędowie było w 1933 roku.

Biskup podczas pobytu w Urzędowie przemawiał 6 razy w kościele i 5 razy poza kościołem. Z okazji pobytu biskupa rodaka w Urzędowie odbyło się spotkanie pod przewodnictwem ks. Ignacego Żyszkiewicza, którego celem było założenie „Koła Urzędowiaków”. Zauważmy, że ta myśl została zrealizowana dopiero w 1984 roku.

W uroczystościach Mszy św. prymicyjnej biskupiej wzięły udział wielkie rzesze wiernych. Z 22 żyjących kapłanów urzędowiaków, na uroczystość przybyło 16.

17 sierpnia 1947 r. biskup Z. Goliński napisał do urzędowian specjalny list, w którym wyrażał im wielką wdzięczność. Przypomniał też ważność przykazań Bożych. Oto słowa jego listu: „Należało może i mnie przywieźć do Urzędowa wielkie tablice przykazań Bożych i pokazać wam je, nic nie mówiąc. Tak! Zachowajmy boskie przykazania! Tego Urzędowowi, Polsce i całemu światu najwięcej potrzeba. Więcej niż dolarów z Ameryki i darów UNRRA, więcej niż zdrowia, a nawet życia! Zadaniem moim jest trudzić się – już teraz całe życie, aby ludzi pouczyć. Przykazania Boże – to przykazania najlepszego Ojca”.

Jako herb biskupi wybrał sobie krzyż i znamienne słowa: Crux Victoria (Krzyż Zwycięstwa). Jako biskup zrozumiał, że jego praca naukowa odchodzi na dalszy plan, że ma poświęcić się całkowicie pracy duszpasterskiej. I tak było w jego posłudze biskupiej na terenie naszej diecezji.

29 maja 1951 r. papież Pius XII mianował go biskupem ordynariuszem diecezji częstochowskiej.

14 czerwca 1951 r. w Seminarium Duchownym w Lublinie odbyła się akademia pożegnalna ku czci J.E. ks. biskupa ordynariusza diec. częstochowskiej. Sam biskup w mowie pożegnalnej nie wstydził się wyznać, że to odejście kosztuje go bardzo wiele. Kochał Lublin. Kochał diecezję i prezbiterium Kościoła lubelskiego.

Miał świadomość, że idzie do częstochowskiej diecezji jako „obcy”. Miał jednak na względzie posłuszeństwo ojcu św., chwałę Boga i służbę Najwyższemu i ludziom. Szedł do diecezji, w której Matka Boska ma swój tron na Jasnej Górze. Odchodząc, prosił o gorącą modlitwę.

Przez 12 lat pracy dokonał bardzo wiele. Utworzył 51 nowych parafii. Konsekrował 32 kościoły. Erygował dwa nowe dziekanaty. Erygował Kapitułę Katedralną. Zwołał Synod Diecezjalny. Wielką troską otoczył katedrę w Częstochowie. Wyświęcił 280 kapłanów. Przedłużył studia seminaryjne do 6 lat. Przeprowadził 335 wizytacji kanonicznych parafii. Brał udział w Soborze Watykańskim II.

Pamiętał też o swoim rodzinnym Urzędowie. W 1955 roku brał udział w uroczystościach 200-lecia budowy świątyni urzędowskiej. Urzędów gościł wtedy bp. Tomasza Wilczyńskiego, wizytującego parafię, i bp. Zdzisława Golińskiego. 27 lipca 1956 r. odprawiał w Urzędowie Mszę św. w 25. rocznicę swoich święceń kapłańskich.

W 1947 roku za proboszczowania ks. Jana Łazickiego został ufundowany dzwon w tonie „A”, ważący 380 kg. Imię tego dzwonu to: „Św. Jan Chrzciciel”, a na drugim boku: „Zdzisław”. Ten dzwon upamiętnia konsekrację biskupią urzędowskiego rodaka.

Parafia urzędowska ma piękny ornat maryjny poświęcony przez papieża Jana XXIII. Jest też piękna puszka do udzielania Komunii św. Na tej puszce jest wygrawerowana data śmierci biskupa – 6 lipca 1963 r.

Śmierć i pogrzeb

Biskup Zdzisław Goliński odszedł do wieczności w pierwszą sobotę lipca 1963 roku w godzinie Apelu Jasnogórskiego. Miał za sobą zaledwie 55 lat życia, 33 lata kapłaństwa, 16 lat biskupstwa i 12 lat kierowania diecezją częstochowską.

Pogrzeb odbył się we wtorek 9 lipca. Diecezję lubelską reprezentowali: bp Henryk Strąkowski, bp Jan Mazur i ok. 50 kapłanów. Delegacji urzędowskiej przewodniczył ks. Witold Stańczak, wikariusz. Mszy św. pogrzebowej przewodniczył prymas kardynał Stefan Wyszyński, a mowę żałobną wygłosił abp Bolesław Kominek z Wrocławia. Na zakończenie pogrzebu przemawiał prymas kardynał Stefan Wyszyński. Ciało biskupa spoczęło w katedrze częstochowskiej. Duchowieństwo częstochowskie ufundowało do kościoła urzędowskiego wspaniałe epitafium, które poświęcił bp Bolesław Pylak, nowo konsekrowany biskup pomocniczy lubelski dnia 10 lipca 1966 r.

Zakończenie

Wielki rodak urzędowski czeka na zmartwychwstanie w częstochowskiej katedrze. Na płycie posadzki, nad miejscem gdzie spoczął biskup Z. Goliński, urzędowianie w dniu pogrzebu złożyli wianek z wrzosu z kłosami pszenicy z pól rodzinnego Urzędowa. W urzędowskiej świątyni biskupa rodaka przypomina następnym pokoleniom urzędowian wspomniane wyżej piękne epitafium, a w kruchcie – jego portret umieszczony wśród podobizn wielu kapłanów pochodzących z Urzędowa.

13 stycznia 2009 r. na KUL-u odbyło się całodzienne sympozjum poświęcone biskupowi Marianowi Fulmanowi. Przy tym wspaniałym biskupie wzrastał bp Zdzisław Goliński. Biskup M. Fulman przybył do Lublina w 1918 roku z Częstochowy. Diecezja lubelska dała Częstochowie biskupa z Lublina w osobie biskupa Z. Golińskiego.

Urzędów może być dumny, że ten biskup pochodzi z naszego grodu królewskiego. Nie może to być jednak tylko wspomnienie i duma, ale wielkie wezwanie do pięknego życia chrześcijańskiego tak rodziny, jak i całej wspólnoty parafialnej.