Głos Ziemi Urzędowskiej 2009

Małgorzata Anna Ciosmak

100-lecie PTTK na ziemi lubelskiej

Historia powstania Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego jest niezwykle długa, jak na tego typu organizację. Wszystko zaczęło się od utworzenia stowarzyszenia pod nazwą Towarzystwo Tatrzańskie w 1873 roku. Nie był to dobry rok dla Polski. To zaledwie 10 lat od wybuchu powstania styczniowego, którego klęska i konsekwencje były tragedią tamtych czasów. W dobie nacisków i wynarodawiania Polaków, grupa zatroskanych o to co polskie zawiązała organizację będącą wzorem do powstawania jej podobnych. Zaczęło się w górach. Poznawanie tego, co polskie i przekazywanie tej wiedzy innym było jednym z podstawowych obowiązków jej członków. Po upływie niemal 30 lat powołano Polskie Towarzystwo Krajoznawcze – powstałe w Warszawie w 1906 roku z inicjatywy m.in. Aleksandra Janowskiego, Kazimierza Kulwiecia, Zygmunta Glogera i innych, swoim zasięgiem obejmowało zabór rosyjski. Jednym z głównych jego celów było ukazywanie piękna ziemi polskiej oraz rozbudzanie uczuć patriotycznych poprzez poznawanie Polski. Towarzystwo wielką wagę przywiązywało do wychowywania młodzieży. Liczne grono działaczy społecznych (wśród nich m.in. Mieczysław Orłowicz) podjęło się roli przewodników i wychowawców. Organizowano wycieczki, wydawano książki i przewodniki. W oparciu o prywatne zbiory powstawały muzea. Budowano schroniska turystyczne – pierwsze w Świętej Katarzynie. Po połączeniu w jeden byt państwowy zagrabionych Polsce obszarów, PTK objęło swoim zasięgiem całą Polskę. W 1945 roku, na skutek nacisków ówczesnych władz Polski, zdecydowano rozwiązać PTT i PTK. Jednak po osobnych zebraniach tych towarzystw i ich rozwiązaniu, grupa spontanicznie zebranych osób 17 grudnia 1950 roku zawiązała Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, które swoje cele statutowe realizuje bez przerwy do dziś.

Okolicznościowa odznaka (fot. M. Ciosmak)

Oddział Lubelski PTK powstał w Lublinie w 1908 roku. 29 listopada 2008 roku zakończyły się obchody 100. rocznicy tego wydarzenia, które dało początek niezwykle wówczas, ale i współcześnie, potrzebnemu ruchowi krajoznawczemu. Pierwszą siedzibą był budynek Szkoły Handlowej przy ulicy Bernardyńskiej. Wspólnie z Lubelskim Towarzystwem Rolniczym i Lubelskim Towarzystwem Higienicznym utworzono muzeum krajoznawcze z ponad 1000 eksponatów, które dało początek obecnemu Muzeum Lubelskiemu. Właśnie w tym muzeum odbyła się uroczystość z udziałem wielu znamienitych gości. Wśród nich była Genowefa Tokarska – wojewoda lubelski, prezes Zarządu Głównego PTTK z Warszawy, przedstawiciele oddziałów PTTK z różnych miast Polski, przewodnicy, nauczyciele, wykładowcy uczelni lubelskich. Spotkaniu przewodniczył dyrektor Muzeum Lubelskiego Zygmunt Nasalski. Tło stanowił wspaniały obraz pędzla Jana Matejki Unia Lubelska. Na lewo od niego stał na sztalugach portret Mikołaja Stanisława Pajdowskiego, który wiele lat swojego niezwykle dynamicznego życia poświęcił pracy dla Polski i regionu. W uroczystości uczestniczyli również urzędowianie. Nasz kolega Krzysztof Tokarczyk został odznaczony Krzyżem Zasługi RP za działalność dla ruchu turystycznego. Wielokrotnie podkreślano związki Urzędowa z Lublinem i zasługi urzędowian wielu pokoleń w utrwalaniu wiedzy o stronach ojczystych, ich historii i współczesności. W imieniu Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej uroczysty adres przekazała na ręce prezesa Oddziału Miejskiego PTTK w Lublinie dr. Andrzeja Wasilewskiego, będąca jednocześnie prezesem Klubu Ochrony Przyrody PTTK, dr inż. Małgorzata Ciosmak (od 30 lat członek PTTK).

Uroczysta sesja na Zamku Lubelskim (fot. archiwum OM PTTK w Lublinie)

Małgorzata Ciosmak i Andrzej Wasilewski – prezes Oddziału Miejskiego PTTK w Lublinie na tle obrazu Jana Matejki Unia Lubelska

Portret Mikołaja Stanisława Pajdowskiego-Nowickiego pędzla malarki lubelskiej Krystyny Głowniak (obie fot. z archiwum OM PTTK w Lublinie)

Program uroczystości obchodów 100. rocznicy powstania PTK wypełniło m.in. zwiedzanie zamkowej kaplicy Trójcy Świętej oraz prezentacja obrazu Jana Matejki Unia Lubelska. Po uroczystości, wieczorem, uczestnicy pojechali do Puław na okolicznościowy bal, zaś następnego dnia do Warszawy, gdzie w kościele na Mokotowie znajduje się specjalna kaplica poświęcona Towarzystwu i jej honorowemu członkowi – papieżowi Janowi Pawłowi II.

Honorowy patronat nad sesją sprawowali: wojewoda lubelski, marszałek województwa lubelskiego oraz prezes Zarządu Głównego PTTK.