Głos Ziemi Urzędowskiej 2007

Grzaniec Marcina z Urzędowa

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

W dniu 16 stycznia 2006 roku na „Listę Produktów Tradycyjnych” został wpisany w kategorii „Napoje (alkoholowe i bezalkoholowe)”: „Grzaniec Marcina z Urzędowa” (woj. lubelskie)

Promocja "Grzańca Marcina z Urzędowa" na obchodach Święta Wiosny w Kazimierzu Dolnym 29 kwietnia 2007 r.

1. Nazwa produktu

Grzaniec Marcina z Urzędowa

2. Rodzaj produktu

Napoje (alkoholowe i bezalkoholowe)

Napój alkoholowy

3. Charakterystyka produktu rolnego

Barwa (zewnętrzna i na przekroju)

Czerwona do bordowej

Konsystencja, „wrażenie w dotyku”

Płynna

Smak i zapach

Aromatyczny, korzenny, smak winny, lekko słodkawy

Deklarowane poziomy np.: zawartość alkoholu (w %), współczynnik pH, aktywność wody, inne wskaźniki

15-20% alkoholu

Inne dodatkowe informacje dotyczące charakterystyki produktu rolnego lub środka spożywczego

Grzaniec to wspaniały regionalny napój posiadający tradycyjny skład i nazwę

4. Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego

Grzaniec Marcina z Urzędowa pochodzi z XVI wieku, kiedy to żył Marcin z Urzędowa – lekarz, zielarz, autor wydanego w 1595 r. Herbarza Polskiego – najwybitniejszego ze średniowiecznych herbarzy, uważanego za pierwszy podręcznik farmakognozji.

Marcin z Urzędowa polecał okolicznym chłopom przyjeżdżającym na targi do tej miejscowości (Urzędów był wówczas miastem powiatowym) picie na rozgrzewkę napoju zwanego „grzańcem”. (Treść stanowi luźną interpretację faktów historycznych, jest więc swego rodzaju fikcją literacką).

Grzany napój przygotowywano z domowego wina, do którego dodawano suszone owoce oraz miód, a który wzmacniano okowitą. Napój miał również zapobiegać przeziębieniom, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, kiedy panował dokuczliwy chłód. Napój przechowywano dawniej w naczyniach z gliny – pękatych garncach z wąską szyjką i zatyczką.

Na podstawie przekazów starszych mieszkańców Urzędowa i okolic odtworzono przepis na grzaniec. Napój nazwano „grzańcem Marcina”, wykorzystując fakt, że polski farmaceuta, lekarz i zielarz, pochodził właśnie z Urzędowa.