Głos Ziemi Urzędowskiej 2007

Stanisław Tompolski

100-lecie budowy kościoła parafialnego w Bobach

Parafia Boby należy do jednej z najstarszych parafii w archidiecezji lubelskiej. Nie jest jednak znana dokładna data erygowania parafii. Prawdopodobnie powstała kilkadziesiąt lat po wybudowaniu pierwszego kościoła w Bobach w latach dziewięćdziesiątych XIV wieku. Pierwszy kościół na początku wchodził w skład parafii w Opolu Lubelskim, potem na tym terenie została utworzona parafia.

Za fundatorów kościoła a potem parafii uznaje się właścicieli dóbr Boby Wojciecha i Świętosława Bobowskich. Wynika to z panujących wtedy stosunków społecznych, przede wszystkim z dążenia właścicieli ziemskich do budowy kościołów i tworzenia parafii, co podnosiło rangę właścicieli, sprzyjało procesom osadnictwa, a zapewne wynikało także z obowiązku zawartego w akcie nadania tych ziem.

Na początku w skład parafii wchodziły dobra Boby (dzisiejsze Boby Wieś i Kozarów), w XV wieku doszła Wola Bobowska (Boby Mniejsze), obecnie Moniaki, Wierzbica i Chruślina. Parafia do XIX wieku należała do mało zamożnych (co wynikało z jej usytuowania na niewielkich dobrach ziemskich); miała mało bogatych opiekunów i niewielką liczbę wiernych (w 1827 r. liczyła 853 mieszkańców).

Dopiero uwłaszczenie chłopów w 1864 roku i parcelacja większości majątków ziemskich dały początek powstaniu większości wsi na terenie parafii w obszarach zbliżonych do dzisiejszych. Wiązało się to również ze znacznym wzrostem osadnictwa, liczby parafian a także wzrostem znaczenia parafii Boby i jej zamożności.

Obecnie w skład parafii Boby wchodzą: Białowoda, Wandalin – gmina Opole Lubelskie; Boby Kol., Boby Księże, Boby Wieś, Kozarów, Majdan Bobowski, Majdan Moniacki, Mikołajówka, Moniaki, Natalin, Okręglica, Wierzbica – gmina Urzędów oraz Owczarnia, Chruślanki Józefowskie i Chruślina – gmina Józefów nad Wisłą. Parafia liczy 3996 wiernych.

Przez okres ponad sześciu wieków istnienia parafii Boby ufundowano cztery kościoły i dwie kaplice. Pierwszy kościół został wybudowany przez właścicieli Bobów Wojciecha i Świętosława Bobowskich prawdopodobnie przed 1400 r. Istniał do początku XVIII wieku, został zniszczony przez pożar. Otaczał go cmentarz grzebalny znajdujący się w terenie podmokłym. W kilkadziesiąt lat po spaleniu się pierwszego kościoła, przeniesiono cmentarz grzebalny z bagien na piaszczysty teren na południu Bobów, gdzie już wcześniej w czasie epidemii grzebano zmarłych.

Drugi kościół został wybudowany w 1722 r. przez Zofię i Stefana Bobowskich i wyposażony przez właścicieli ziemskich z Moniak, Wierzbicy, Bobów i Chruśliny. Spłonął w pożarze w 1755 roku.

Trzeci kościół wybudowany został w 1775 r., z materiałów z rozbiórki kościoła w Świeciechowie, przez właścicieli Bobów Marcina Ryszkowskiego i Józefa Janiszewskiego oraz Jacka Wierzbickiego – dziedzica Moniak. Kościół był jednonawowy, wybudowany z drewna sosnowego, kryty gontem. Wymiary w nawie głównej: 13,8 m długości, 10,2 m szerokości i 6,7 m wysokości. W środku był oszalowany deskami. Posiadał trzy ołtarze. Kościół ten został rozebrany w 1921 r. po oddaniu do użytku obecnego kościoła.

W 1884 roku w parafii zamieszkiwało 3412 wiernych. Istniejący mały drewniany kościół zapewne przestał spełniać potrzeby i oczekiwania wiernych i w tym okresie zaczęto czynić starania o budowę nowego kościoła. W roku 1887 został wykonany przez Józefa Dziekońskiego – dziekana Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej – projekt nowego kościoła, w stylu gotyku nadwiślańskiego, jednonawowy, kryty dachówką, o dł. 33,6 m i szerokości 10,44 m. Projekt ten czekał 20 lat na realizację i wydanie zezwolenia na budowę przez władze carskie.

Proboszczem parafii Boby w tym czasie był ks. Jan Metelski. W 1906 r. do parafii Boby został skierowany z kurii wikariusz ks. Hieronim Brzóz z misją pomocy przy budowie kościoła. Był to człowiek nieprzeciętny, mający wizję celu, o dużych zdolnościach organizacyjnych. Sprawnie przystąpił do organizacji budowy kościoła, stając na czele komitetu budowy.

Mając wizję tej świątyni, wspólnie z budowniczym powiatowym inż. Władysławem Łaszkiewiczem z Janowa zmieniono plany budowy. Powiększono kościół do 42,9 m długości i 14,5 szerokości, zaprojektowano trzy nawy, wysoką wieżę frontową i niższą do dzwonu sygnaturkowego. Ściany nośne zaprojektowano z cegły, zamiast z kamienia wapiennego (opoki), zamieniono także inne materiały na lepsze. Budowę kościoła oficjalnie rozpoczęto 30 września 1907 r., poświęcając fundamenty.

W budowę tak ogromnego dzieła musieli być zaangażowani wszyscy parafianie. Poszczególne wsie świadczyły robociznę przy budowie oraz dostarczały miejscowe materiały, jak drewno oraz głazy pod cokół i ściany kościoła. Uchwalono także składki pieniężne procentowo od płaconego podymnego (stała danina pobierana od każdego komina na dachu).

Budowa kościoła w stanie surowym została ukończona w 1909 r., przy całkowitym wyczerpaniu funduszy.

W 1911 roku uchwalono nową składkę na roboty wewnątrz kościoła oraz budowę plebanii, domu dla służby kościelnej, budynków gospodarczych i ogrodzenia. W 1913 roku przystąpiono do dalszych robót i 30 września 1914 r. oddano do użytku i poświęcono jeszcze niezupełnie ukończony kościół. Dalsze prace zostały przerwane w 1915 r. przez działania frontowe w czasie I wojny światowej.

W okresie od 4 do 19 lipca 1915 r. kościół znalazł się pomiędzy pozycjami wojsk rosyjskich i austro-węgierskich, przez co, w wyniku wzajemnych ostrzałów, został poważnie uszkodzony, w szczególności główna wieża i wszystkie okna. Na pamiątkę tego wydarzenia w południową ścianę kościoła zostały wmurowane pociski armatnie, które istnieją do dnia dzisiejszego.

Po działaniach wojennych, w których ucierpiały także okoliczne miejscowości, szczególnie Boby Kolonia, Kozarów i Wierzbica (oszacowano od 10% do 90% zniszczeń), dokończenie budowy kościoła z powodu biedy stało się bardzo trudne.

W tym czasie odszedł z parafii ks. Hieronim Brzóz. Nowym proboszczem został mianowany ks. Władysław Kopeć, dotychczasowy proboszcz parafii Świeciechów. Z jego inicjatywy w 1919 r. uchwalono nową składkę proporcjonalnie do posiadanej ilości ziemi i przystąpiono do prac wykończeniowych.

Nowa świątynia po renowacji została poświęcona 8 grudnia 1920 r przez ks. Józefa Scipio del Campo – kanonika katedry lubelskiej.

W roku 1921 z materiałów rozbiórkowych ze starego kościoła pobudowano plebanię i kostnicę na cmentarzu grzebalnym.

Od poświęcenia kościoła do dnia dzisiejszego cały czas trwają, z przerwami, dalsze prace polegające na wyposażeniu i urządzeniu świątyni, dokonywaniu remontów kapitalnych i bieżących, konserwacji wyposażenia oraz poprawie wizerunku otoczenia kościoła.

Prace te były prowadzone przez okres działalności poszczególnych proboszczów, w różnym rozmiarze. Do najważniejszych inwestycji należą:

Okres działalności ks. Kazimierza Sitkowskiego (1925–1939):

– wykończenie plebanii i domu parafialnego,

– budowa ołtarza Matki Boskiej, odsłoniętego w 1930 roku,

– zakupienie stacji drogi krzyżowej,

– urządzenie biblioteki parafialnej.

Okres działalności ks. kan. Dominka Maja (1947–1958):

– dokonanie remontu i zabezpieczeń zewnętrznych murów kościoła,

– wykonanie ogrodzenia kościoła – 1949 r.,

– położenie posadzki z marmuru kieleckiego – lata 1951–1952,

– wykonanie balustrady do kaplic bocznych – 1951 r.,

– wykonanie oświetlenia kościoła – 1952 r.,

– budowa organów 32-głosowych, wykonana przez Wacława Biernackiego z Krakowa,

– zakup wielu mebli, szat i sprzętów liturgicznych.

Mimo że ks. Dominik Maj kierował kościołem w Bobach w czasach stalinowskich jego dorobek jest bardzo wielki. Do tej pory jest wspominany jako człowiek pobożny i skromny, umiejący pozyskać zaufanie i szacunek.

Okres działalności ks. Wiktora Guza (1963–1982):

– założenie instalacji nagłaśniającej – 1967 r.,

– malowanie wnętrza kościoła – 1968 r.,

– zakup trzech dzwonów – 520 kg, 260 kg i 150 kg. Konsekracji dzwonów dokonał 19 października 1971 r. ks. bp Piotr Kałwa,

– wykonanie odwodnienia kościoła – opaski betonowej,

– pokrycie blachą ocynkowaną części dachu kościoła,

– wykonanie ogrodzenia cmentarza grzebalnego,

– rozpoczęcie budowy kaplicy w Wandalinie – 1982 r.

Od lat 90. do chwili obecnej kontynuowane są dalsze prace remontowe i zabezpieczające naszą zabytkową świątynię. W 1988 r. ze względu na wyróżniające się walory artystyczne, naukowe i historyczne – świątynię w Bobach wpisano do rejestru zabytków woj. lubelskiego.

W 1997 r. ks. kan. Ryszard Sołtys proboszcz parafii Boby rozpoczął remont kapitalny dachu kościoła i wymianę pokrycia dachowego z dachówki na blachę miedzianą. Remont dachu został zakończony w 2003 r. przez obecnego proboszcza.

Dalsze prace przy remoncie i odnowie kościoła prowadzone są przez obecnego proboszcza parafii ks. prałata Szymona Szlachtę. Kiedy w 1999 r. przybył do parafii Boby, swoją bezpośredniością i zdolnościami organizacyjnymi zjednał sobie zaufanie wiernych. Odnowa kościoła, także otoczenia, nabrały tempa i rozmachu. Do najważniejszych robót zaliczyć należy konserwację i remont murów zewnętrznych kościoła, dokończenie remontu dachu, wymianę żaluzji na wieży kościoła – wykonane w 2000 roku.

W roku 2003 przystąpiono do gruntownej konserwacji wnętrza kościoła, ołtarzy, mebli i wyposażenia. Główne prace to:

– malowanie całości wnętrza kościoła, z uzupełnieniem tynków i usunięciem wtórnych warstw malarskich, w tonacji na podstawie sondażowych badań polichromii i tynków oraz złoceń na wybranych fragmentach detalu,

– konserwacja polichromii ściennych przedstawiających „Modlitwę w Ogrójcu” oraz „Zapowiedź prymatu Św. Piotra”,

– konserwacja rzeźb świętych Piotra i Pawła znajdujących się pod chórem,

– oczyszczenie i konserwacja ołtarzy, ambony, ławek, chrzcielnicy z XVII w., żyrandoli i mebli.

W roku 2004 z kostki brukowej wykonano nowe odwodnienie kościoła, alejkę wokół świątyni i dojście do kościoła od drogi oraz podświetlenie kościoła. Przystąpiono do częściowej budowy nowego ogrodzenia, wykonano nową bramę wjazdową.

W latach 2005–2006 dokonano kapitalnego remontu plebanii, w tym wymianę pokrycia dachowego z eternitu na blachę miedzianą, zabezpieczenie stropów, wymianę stolarki, konserwację i wykonanie elewacji zewnętrznej.

Roboty konserwacyjne w kościele zostały docenione i odznaczone „Laurem konserwatorskim” przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie oraz złotą odznaką zasługi Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla ks. prał. Szymona Szlachty.

Równocześnie z pracami gospodarczymi w parafii Boby rozwijało się życie religijne i różne akcje duszpasterskie. Jest rzeczą charakterystyczną, że wynik zaangażowania duszpasterstwa w parafii przekłada się na ilość powołań kapłańskich i zakonnych. Największe owoce tej pracy duszpasterskiej i powołaniowej w historii parafii wydała pełna poświęcenia i oddania praca ks. kan. Dominika Maja (1947–1958), byłego więźnia obozów w Sachsenhausen i Dachau. W tym czasie jego praca została uhonorowana

ośmioma święceniami kapłańskimi.

               Nawa główna kościoła parafialnego w Bobach

Sylwetka ks. prałata Hieronima Brzóza – budowniczego kościoła w Bobach

Ks. Hieronim Brzóz urodził się 27 marca 1864 r. we Frampolu. Po ukończeniu seminarium i wyświęceniu w 1891 r. podjął pracę w Czemiernikach, a po dwu latach w Kurowie, gdzie pracował do 1897 r.

W 1898 r. został wikariuszem w Bełżycach, następnie w 1901 r. w Piotrawinie nad Wisłą, w 1903 r. w Zbuczynie i w 1905 r. w Wilkołazie z delegacją do parafii Boby w celu budowy nowego kościoła. W parafii Boby pracował 14 lat: do 1910 r. jako wikariusz, a następnie proboszcz.

Przybywając do parafii w wieku 41 lat, był już doświadczonym księdzem z wieloletnią praktyką przy budowie plebanii, budynków gospodarczych i remontach innych kościołów.

Był to człowiek nieprzeciętny, o silnej osobowości, mający wizję i silną motywację do osiągnięcia celu. Taki charakter przysparzał mu wiele nieporozumień i konfliktów. Jednak dzięki jego pracy i zapałowi w krótkim czasie powstała piękna świątynia – z której jesteśmy dumni. Po okresie I wojny światowej, kiedy prace przy dokończeniu i remoncie kościoła po zniszczeniach wojennych zostały przerwane, widząc apatię i niechęć mieszkańców poprosił o przeniesienie do innej parafii. Od 19 lutego 1919 r. był proboszczem parafii w Górecku, w 1921 r. objął parafię w Tarnogórze i Żółkiewce, gdzie pracował do 1926 roku.

W 1926 r. został przeniesiony do parafii w sąsiednim Chodlu, skąd często odwiedzał kościół w Bobach. W 1932 r. został mianowany prałatem. Zmarł 27 marca 1934 r. w Motyczu i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Konopnicy.

Proboszczowie Parafii Boby

1855–1910  ks. Jan Metelski, właściciel folwarku Metelin

1910–1919  ks. Hieronim Brzóz

1919–1925  ks. Władysław Kopeć

1925–1939  ks. Kazimierz Sitkowski

1939–1947  ks. Marcin Ślusarz

1947–1958  ks. kan. Dominik Maj, dziekan w Bychawie, zmarł w 1976 r., pochowany w Bychawie

1958–1961  ks. Piotr Sadowski

1961–1963  ks. Franciszek Surtel

1963–1982  ks. kan. Wiktor Guz

1982–1986  ks. Zygmunt Dębicki

1986–1999  ks. kan. Ryszard Sołtys

od 1999 r.    ks. Prałat Szymon Szlachta.

Ożywienie życia religijnego i zatroskanie o dobro duchowe i materialne parafii Boby wszystkich duszpasterzy wydało przepiękne owoce w powołaniu przez sługę Bożego Jana Pawła II do godności biskupiej ks. dr. Artura Grzegorza Mizińskiego. Obecnie parafia posiada jednego alumna w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Lublinie i jedną absolwentkę KUL, która wstąpiła do Zgromadzenia Białych Sióstr Afryki.

Powołania kapłańskie z parafii Boby w ostatnim stuleciu:

Ks. Stanisław Wilczopolski (ur. 1904 r.)

Ks. kan. Stefan Wrzołek (ur. 1905 r.)

Ks. Jan Kowalski (ur. 1907 r.)

Ks. kan. Stanisław Zawadzki (ur. 1907 r.)

Ks. Konstanty Chmiel (ur. 1910 r.)

Ks. kan. Piotr Gąder (ur. 1914 r.)

Ks. kan. Władysław Siudem (ur. 1921 r.)

Ks. Kazimierz Kot (ur. 1925 r.)

Ks. Zenon Podgórski (ur. 1930 r.)

Ks. Antoni Krawiec (ur. 1931 r.)

Ks. kan. Stanisław Chmiel (ur. 1932 r.)

O. dr Bogdan Brzuszek O.F.M. (ur. 1933 r.)

Ks. dr Eugeniusz Kazimierczak (ur. 1934 r.)

O. Henryk Brzuszek (ur. 1935 r.)

Ks. Leonard Ligęza (ur. 1935 r.)

Ks. Stanisław Mroczek (ur. 1960 r.)

Ks. bp. dr Artur Miziński (ur. 1965 r.)

Ks. kan. Wiesław Kowalewski (ur. 1965 r.)

W uroczystość Matki Bożej Fatimskiej 13 maja 2007 r. rozpoczęły się w parafii Boby rekolekcje święte, których celem było przygotowanie wiernych do religijnego przeżycia obchodów setnej rocznicy budowy kościoła. Były także podziękowaniem Bogu za trud, wysiłek i ofiarność naszych ojców, którzy tę świątynię budowali i upiększali przez minione stulecie. 20 maja 2007 r. pod przewodnictwem Metropolity Lubelskiego ks. abp. Józefa Życińskiego w parafii Boby odbyły się uroczystości poświęcone rocznicy budowy kościoła.