Głos Ziemi Urzędowskiej 2007

Bożena Mazik

Jubileusz „Głosu Ziemi Urzędowskiej”

„Głos Ziemi Urzędowskiej” pojawił się przed 20 laty. Pierwszy jego numer był jednodniówką wydaną przez powstałe w 1985 r. Towarzystwo Ziemi Urzędowskiej. Z założenia pismo miało być poświęcone zarówno dziejom, jak i współczesności Urzędowa, jego zabytkom oraz ludziom, którzy przyczynili się do jego rozsławienia w 600-letniej historii miasta. Takiemu przesłaniu pismo pozostaje wierne do dnia dzisiejszego, mimo zmian i przeobrażeń, jakie miały miejsce w ciągu minionych 20 lat.

Od samego początku adresatem „Głosu” są czytelnicy związani z Urzędowem pochodzeniem, pracą, zainteresowaniami, zarówno stali mieszkańcy, jak i rozproszeni po kraju i świecie. Powołany na pierwszym organizacyjnym Zjeździe TZU zespół redakcyjny w składzie: Jerzy Goliński, Tadeusz Moch, Stanisław Surdacki, Tadeusz Surdacki i Tadeusz Wośkowski przystąpił do pracy nad wydaniem jednodniówki. Odległość od Lublina uniemożliwiała Jerzemu Golińskiemu i Tadeuszowi Wośkowskiemu wzięcie udziału w pracach redakcyjnych – w zamian czynnie włączył się do nich prezes TZU Ignacy Wośko. W jego domu w Lublinie zespół zbierał się kilkakrotnie w sprawie wydania pisma TZU. Sprawa wcale nie należała do łatwych, ponieważ TZU musiało uzyskać zezwolenie na wydanie z Głównego Urzędu Kontroli Prasy i Widowisk przy ulicy Mysiej w Warszawie. Od zgody cenzury zależał też przydział papieru na druk oraz sam druk. Urząd ustalał też nakład i objętość. Nie było też mowy o zgodzie na periodyk, na stronie tytułowej musiał figurować napis „jednodniówka”, chociaż TZU występowało o określenie „rocznik”. Z poparciem Urzędu Gminy i Gminnego Komitetu PZPR, zabiegi TZU, a głównie Tadeusza Mocha, który sprawę załatwiał w Warszawie, zakończyły się powodzeniem.

Szatę graficzną opracował Tadeusz Surdacki. Strona tytułowa czarno-białego pisma o formacie A4 zawierała w górnej części na niebieskim tle nazwę „Głos Ziemi Urzędowskiej” z dodatkiem mniejszą czcionką „Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej”, rocznik i napis „jednodniówka”. Większą część strony tytułowej oraz tylną okładkę zajmowały fotografie Urzędowa. Taki układ pisma zachowywany jest do dnia dzisiejszego.

Pierwszy numer liczył 30 stron. Reakcja odbiorców przeszła oczekiwania twórców. Urzędowiacy czekali na to pismo i przyjęli je jako swoje. Także obiektywne opinie fachowców i czytelników nie związanych bezpośrednio z Urzędowem zamieszczane na łamach prasy dawały wyraz uznania dla poziomu pisma. Niektóre z tych wypowiedzi i ocen zamieszczano na łamach „Głosu”.

Dzięki przemianom politycznym w Polsce po roku 1989, od numeru z 1991 r. cenzura przestała ingerować w wydawnictwo. Od 1993 r. pismo otrzymało status czasopisma, wzrosła też jego objętość. Od 1995 r. zaczęto zamieszczać fotografie na wewnętrznych stronach okładki „Głosu”, w 1996 r. pojawiła się okładka w kolorze. Bogactwo tematyki poruszanej na łamach „Głosu” spowodowało dwukrotny wzrost jego objętości. Ostatnie numery liczą około 70 stron. Najobszerniejszy był jednak numer z jubileuszowego 2000 roku prezentujący ziemię urzędowską w XX wieku, wydany w podwójnej objętości. Od tego też roku na tytułowej fotografii pojawia się logo TZU. Numer jubileuszowy z 1998 r. i numer z 2001 r. zawierały kolorowe fotografie na wewnętrznych wkładkach. Niestety ze względów finansowych nie miały one kontynuacji.

Dokumentację fotograficzną Urzędowa w ciągu ostatniego dwudziestolecia tworzył pracownik Gminnego Ośrodka Kultury Lech Dudziński. To właśnie jego prace widnieją na okładkach czasopisma oraz ilustrują większość artykułów dotyczących czasów współczesnych gminy.

Każdy numer rozpoczyna nota od redakcji, będąca zarówno przesłaniem do czytelnika, jak i omówieniem najważniejszych zawartych w numerze treści. Wprowadzone zostały działy, które w następnych numerach były nie tylko kontynuowane ale i rozszerzane, idąc z duchem zmieniających się potrzeb. Takie jednak działy, jak: „Zasłużeni dla ziemi urzędowskiej”, „Z galerii urzędowskich uczonych” czy „Z żałobnej karty” trwają w prawie niezmienionej formie od początku do dnia dzisiejszego.

Przez pierwsze dziesięć lat ton „Głosowi” nadawał Tadeusz Moch. Mimo że nie był z wykształcenia dziennikarzem tylko leśnikiem, udało mu się stworzyć pismo, które stawiane było za wzór dla innych towarzystw regionalnych. Jego zdolności literackie, rozległa wiedza humanistyczna i pracowitość dały trwałe podwaliny pod pismo, które utrzymuje wysoki poziom do dnia dzisiejszego. W 1989 r. formalnie wszedł do zespołu Ignacy Wośko. To on załatwiał redakcję tekstów, redakcję techniczną, korektę i drukarnię oraz przywoził „Głosy” na Dni Urzędowa. Od 1991 roku pismo redagowane było przez trzyosobowy zespół: Tadeusz Moch, Tadeusz Surdacki i Ignacy Wośko. W zespole pozostał Jerzy Goliński jako przedstawiciel TZU do kontaktów z prasą. Ze względu na chorobę w pracach zespołu redakcyjnego nie uczestniczyli Stanisław Surdacki i Tadeusz Wośkowski, chociaż ich nazwiska do roku 1993 figurowały w stopce pisma.

„Głos” z 1997 r. poświęcony głównie pamięci zmarłego prezesa TZU Ignacego Wośko był ostatnim numerem redagowanym przez Tadeusza Mocha.

W 1997 r. Walne Zgromadzenie powierzyło kierowanie zespołem redakcyjnym Tadeuszowi Surdackiemu. Rozpoczął je od pomysłu rozszerzenia tematyki „Głosu” o prezentację całej gminy. Stąd też numer z 1998 r. dość szeroko omawia teren bobowski gminy a numer z 1999 r. rejon popkowicki. Uwieńczeniem pracy redakcyjnej Tadeusza Surdackiego był numer z jubileuszowego 2000 roku. Stał się syntezą najważniejszych wydarzeń, które miały miejsce w Urzędowie i na ziemi urzędowskiej w mijającym stuleciu. Przedstawiony został także stan gminy na koniec XX wieku. W numerze podjęto próbę syntezy takich zagadnień, jak: oświata i szkolnictwo, życie kulturalne, rzemiosło, handel, rolnictwo, spółdzielczość i organizacje społeczne, lecznictwo, wydarzenia wojenne, przemiany ustrojowe, życie codzienne i zwyczaje mieszkańców. Utrwalone zostały także sylwetki ludzi zasłużonych dla Urzędowa.

Od 2001 roku redagowanie „Głosu” przejęła Małgorzata Ciosmak, współpracując z Tadeuszem Surdackim i Tomaszem Wyką. Zespół redakcyjny tworzyli, oprócz Małgorzaty Ciosmak: Józef Gałkowski, Bożena Mazik, Anna Wnuk. W 2004 r. do zespołu dołączyła Elżbieta Kuśmiderska.

Tematyka „Głosu” została rozszerzona o nowe zagadnienia. Wprowadzone zostały takie nowe działy, jak: „Darz bór”, „Rody ziemiańskie” czy „Sto lat temu”. W dalszym ciągu kontynuowano takie zagadnienia, jak wspomnienia dotyczące różnych dziedzin życia, przedstawiano sylwetki wybitnych urzędowian, artykuły dotyczące dziejów Urzędowa.

W 2001 r. wprowadzono też dział „Na starej fotografii” dokumentujący sceny z życia urzędowian.

W dalszym ciągu dokumentowano współczesne życie Urzędowa i działalność TZU. Na łamach pisma drukowano relacje i fotografie ze wszystkich ważniejszych wydarzeń z życia Urzędowa, w tym z obchodów najdonioślejszej rocznicy w jego dziejach – sześćsetlecia nadania prawa miejskiego. Redakcja zauważała też ważniejsze wydarzenia z życia sąsiednich miejscowości. W 2006 r. obszerny materiał poświęcony został Dzierzkowicom, obchodzącym swoją 680. rocznicę powstania.

W 2006 r. na Walnym Zgromadzeniu rozszerzono skład zespołu redakcyjnego, powołując nowych członków. Nowy dziewięcioosobowy zespół tworzą: Marian Surdacki, Małgorzata Ciosmak, Bożena Mazik, Anna Wnuk, Andrzej Słowik, Katarzyna Tomaszewska, Elżbieta Kuśmiderska, Marianna Parczyńska i Leszek Gozdalski. W celu przygotowania jubileuszowego, dwudziestego „Głosu” powołano kolegium redakcyjne w składzie: Marian Surdacki, Tadeusz Surdacki, Tomasz Wyka, Małgorzata Ciosmak i Andrzej Słowik.

Według wyliczeń Tadeusza Mocha zamieszczonych w artykule z okazji 10-lecia „Głosu”, w latach 1987–1997 wydrukowano teksty 66 autorów, z których powyżej pięciu artykułów napisali: Tadeusz Moch – 24, Stanisław Surdacki – 10, Tadeusz Wośkowski – 9, Aleksander Baca – 8, Maria Barwa-Grotkowska, Michał Pękalski, Tadeusz Surdacki – po 7, Stefan Rolla, Ignacy Wośko – po 6 i Jan Woźniak – 5 tekstów.

W latach 1998–2006 zamieszczono artykuły 114 autorów. Najwięcej tekstów drukowali: Małgorzata Ciosmak, Anna Wnuk – po 21, Domicela Pomykalska-Wośko – 15, Tadeusz Surdacki – 12, Tadeusz Moch, Tomasz Wyka – po 10, Elżbieta Kuśmiderska – 9, Bożena Mazik, Jan Woźniak – po 8, Marian Surdacki, Jan Kochanowski – po 7.

Dwudziestoletnie wydawanie „Głosu” jest najbardziej znaczącym dorobkiem wydawniczym TZU. Czasopismo jest cennym źródłem historycznym dla szeregu historyków zajmujących się regionalizmem, a także dla nauczycieli i uczniów w poznawaniu wiedzy o regionie. Wykorzystywane jest przy pisaniu prac dyplomowych, licencjackich i magisterskich przez studentów zajmujących się tematyką regionalną.

Egzemplarze „Głosu” każdego roku przekazywane są do bibliotek na terenie gminy, do biblioteki powiatowej, do Biblioteki Wojewódzkiej im. H. Łopacińskiego w Lublinie oraz do biblioteki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Z zawartością czasopisma można się zapoznać na stronach internetowych pod adresem www.urzedow.pl. Z lat 1987–2001 są tylko spisy treści, zaś od 2002 roku dostępne są treści wszystkich numerów.