Głos Ziemi Urzędowskiej 2006

Kultura

Kultywowanie tradycji ludowych w gminie Dzierzkowice pielęgnowane jest od pokoleń. Działanie kulturalne na wsi zawsze miało charakter społeczny. Na przestrzeni lat w poszczególnych wsiach naszej gminy powstały różnorakie zespoły kultywujące tradycję ludową w postaci pieśni lub obrzędów.

Do najprężniejszych niegdyś zespołów można zaliczyć zespół obrzędowy z Dzierzkowic Podwód i Krzywia „Podwodziacy”. Założycielkami tego zespołu były Maria Dyguś i Zofia Płecha. W skład zespołu wchodzili: Władysław Dudek, Bronisław Krzowski, Krystyna Ciempiel, Stefan Bis, Janina i Robert Wójcik, Stanisława i Józef Strawa, Jan Sałata, Stanisława i Michał Belcarz, Józef Soliński, Bolesława i Leokadia Rachoń, Krystyna Zapalska, Eugeniusz Zapalski, Mieczysław Tomecki i wielu innych. Zespół wystawiał widowiska obrzędowe, takie jak: „Szczodroki”, „Wesele dzierzkowickie”, „Wigilie”, „Chrzciny”, „Oczepiny”, „Swaty”, „Śmigus-Dyngus”. Wyjeżdżał z obrzędami na występy do Kazimierza, Lublina, Torunia, Tarnogrodu i wielu innych miejsc. Za swoją działalność otrzymał wiele dyplomów, nagród i wyróżnień. Scenariusze do wszystkich widowisk pisała pani Zofia Płecha – założycielka zespołu. Jednak z biegiem czasu wszystko się odmieniło. Zachodziły duże zmiany w składzie osobowym z różnych przyczyn życiowych. Podeszły wiek, jak i choroba kierowniczki zespołu były przyczyną rezygnacji z tej funkcji. Nową kierowniczką zespołu została Stanisława Belcarz. 22 listopada 1998 r. „Podwodziacy” obchodzili jubileusz 25-lecia istnienia. Niezwykłym przeżyciem dla zespołu był udział w III Festiwalu Ogólnopolskim „Biesiada Weselna 99” w Węgrowie z widowiskiem „Oczepiny”, który był transmitowany na żywo w TVP2. Zespół otrzymał wyróżnienie i nagrodę pieniężną. Obecna działalność zespołu przejawia się okazjonalnie podczas imprez gminnych.

Drugim prężnie działającym zespołem był zespół śpiewaczy (strażacki) z Ludmiłówki, który powstał w 1977 r. Początkowo liczył 15 członków. W krótkim czasie do zespołu należało 20 kobiet i 7 mężczyzn. Występowali na wszystkich spotkaniach okolicznościowych w Ludmiłówce, Dzierzkowicach, Kraśniku, Lublinie. W 1988 r. zespół wystąpił na Ogólnopolskim Przeglądzie Zespołów Scenicznych OSP w Paczkowie. Program składał się z wierszy, monologów, skeczy, piosenek ludowych i strażackich. Zespół otrzymał za swoją działalność wiele dyplomów, nagród pieniężnych i wyróżnień. Zespół istniał do 1995 roku.

Z biegiem czasu, z różnych przyczyn, działalność niektórych zespołów została ograniczona lub całkowicie ustała. Do tych, które przetrwały próbę czasu i działają nadal, należą zespoły ludowe śpiewacze i obrzędowe w Dzierzkowicach Zastawiu, Sosnowej Woli i Dzierzkowicach Góry.

Zespół śpiewaczy z Dzierzkowic Zastawia początek swojej działalności wiąże z jubileuszem 40-lecia Koła Gospodyń Wiejskich w Dzierzkowicach Zastawiu, który obchodzono w 1975 roku. To właśnie wtedy powstał pomysł jego utworzenia. Na kierownika wybrano Stanisławę Rycerz – przewodniczącą Koła. Potem opiekunem i instruktorem była Maria Borowa. Zespół rozpoczął intensywną pracę, prezentując sztuki teatralne, widowiska obrzędowe, tj. „Wesele”, „Poprawiny”, „Śmigus-Dyngus”, „Sobótki” czy „Piórnia”. W 1978 r. na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą zajął I miejsce w kategorii zespołów śpiewaczych. Od roku 1987 kierownikiem zespołu jest Maria Krakowiak. Zespół wykonuje stare pieśni ludowe, pastorałki, kolędy i inne utwory o bogatej tematyce. Uczestniczy aktywnie w konkursach, eliminacjach, przeglądach np. w konkursie ludowej pieśni religijnej w Urzędowie, festiwalach kapel i śpiewaków ludowych w Kazimierzu, Józefowie, Annopolu, przeglądach kolęd i pastorałek w Trzydniku Dużym. Zespół śpiewaczy z Dzierzkowic Zastawia występuje co roku podczas dożynek gminnych i powiatowych. Dwukrotnie uczestniczył w dożynkach wojewódzkich, reprezentując gminę Dzierzkowice a jednocześnie powiat kraśnicki. W roku 2000 brał udział w Ogólnopolskich Dożynkach Reymontowskich w Wierzchosławicach. Za swą działalność otrzymał liczne dyplomy i nagrody.

Zespół śpiewaczy z Sosnowej Woli wykonuje piosenki o tematyce satyrycznej, humorystyczne monologi i skecze, kolędy i pastorałki. Aktywnie uczestniczy w uroczystościach kościelnych w parafii Boiska. Bierze udział w dożynkach powiatowych i gminnych. Ponadto występował z programem satyrycznym z okazji „Dnia Seniora” w Kraśniku. Kierownikiem zespołu jest pani Helena Siudym.

Zespół obrzędowy „Sami Swoi” z Dzierzkowic Gór powstał w grudniu 2001 r. Kierowniczką zespołu jest pani Maria Michota. Zespół wystawił kilka widowisk, a mianowicie: „Za gwiazdą”, „Dzieciątko się narodziło”, Misterium Męki Pańskiej pt. „Śmierć Nazarejczyka”. Widowiska te były prezentowane w ZPO w Terpentynie oraz miejscowym kościele parafialnym. Zespół uczestniczył kilkakrotnie w Powiatowych Przeglądach Kolęd, Pastorałek i Zespołów Kolędniczych w Trzydniku Dużym, wykonując kolędy i pastorałki, otrzymując nagrody i wyróżnienia. Od kilku lat przygotowuje też ciekawą prezentację z okazji dożynek gminnych.

W skład zespołów obrzędowych kiedyś wchodzili przeważnie ludzie dorośli. Aby dorobek pokoleń nie został zapomniany, podjęto działania, żeby stworzyć nową formę podtrzymywania tradycji, jaką byłby taniec ludowy. Gminny Ośrodek Kultury i Szkoła Podstawowa im. Batalionów Chłopskich w roku 1992 zdecydowali o utworzeniu na bazie dzieci szkolnych zespołu tańca ludowego.

Z biegiem czasu zmienił się skład zespołu, ponieważ tworzyły go dzieci szkolne, które dorastały i opuszczały szkołę a nawet miejsce zamieszkania. GOK objął całkowitą pieczę nad zespołem w roku 1997. Obecnie Zespół Tańca Ludowego „Dzierzkowiacy” pracuje w trzech grupach wiekowych i liczy 65 członków. W swoim repertuarze posiada suitę tańców lubelskich, kaszubskich, wielkopolskich, rzeszowskich oraz tańce narodowe: polonez, mazur, kujawiak z oberkiem, krakowiak.

Kierownikiem i opiekunem zespołu jest pani Elżbieta Bis, instruktorem i choreografem – pani Barbara Zielińska. Zespół jest zdobywcą licznych nagród i wyróżnień. Do najważniejszych możemy zaliczyć:

1)         zdobycie pucharu Przewodniczącego Zarządu Gminy Chodel podczas Festynu Agroturystycznego „Maliniaki 99”;

2)         I miejsce w kategorii zespołów edycji konkursu „Scena Młodych 2000” w Lublinie;

3)         Puchar burmistrza miasta Lubartowa w 2001 i w 2002 r.;

4)         II miejsce w kategorii grup młodszych podczas „Sceny Młodych 2002 r.”.

Zespół bierze rokrocznie udział w koncertach z okazji: dożynek gminnych, powiatowych, „Maliniaków”, świąt państwowych i środowiskowych. Dnia 9 października 2005 roku wystąpił w „Pawilonie Regionów” na Międzynarodowych Targach Rolniczych POLAGRA-FARM w Poznaniu, reprezentując Gminę Dzierzkowice i powiat kraśnicki.

Gminny Ośrodek Kultury w Dzierzkowicach prowadzi także inne formy działalności poza współpracą z zespołami ludowymi i prowadzeniem zespołu tańca ludowego „Dzierzkowiacy”, jak np. z cyklu „Spotkanie ze sztuką”: wystawy malarstwa, wystawy rzeźby, z cyklu „Spotkania z poezją”: wieczory z poezją śpiewaną, spotkanie z poetą i jego poezją.

Od kilku lat jesteśmy organizatorem eliminacji gminnych i współorganizatorami eliminacji powiatowych Małego Konkursu Recytatorskiego. W roku ubiegłym byliśmy współorganizatorem XIX Międzynarodowego Pleneru Malarskiego Kraśnik–Dzierzkowice 2005.

Od roku działa zespół wokalno-muzyczny „Presto”. Zespół zajmuje się muzyką należącą do nurtu poezji śpiewanej w autorskich aranżacjach instruktora muzyki pana Dariusza Bochniaka. Zespół brał udział w Powiatowym Przeglądzie Wojewódzkiego Konkursu Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej „Nałęczowski Słowik” w Annopolu oraz podczas obchodów Dni Urzędowa i 100-lecia powstania OSP w Urzędowie.

Zdając sobie sprawę z tego, że świat współczesny ulega szybkim przemianom, które obejmują swoim zasięgiem nie tylko miasta, lecz i wieś, w tym również jej specyficzną kulturę, możemy mieć obawy iż jej tradycje, dzieje, ludzie przetrwają tylko w kronikach. Aby temu zapobiec takie placówki, jak GOK podejmują działania, aby ocalić od zapomnienia to, co w naszej kulturze najcenniejsze i najpiękniejsze.

„Człowiek tworząc kulturę, dzięki niej żyje jako człowiek.”

Zespół „Podwodziacy”

Zespół śpiewaczy z Sosnowej Woli z wieńcem dożynkowym (fot. Marcin Gąsiorowski)

Zespół obrzędowy „Sami Swoi” z Dzierzkowic Gór (fot. Marcin Gąsiorowski)

Zespół Tańca Ludowego „Dzierzkowiacy”. Po prawej pani kierownik Elżbieta Bis, po lewej pani instruktor Barbara Zielińska (fot. Marcin Gąsiorowski)