Głos Ziemi Urzędowskiej 2005

Jan L. Kochanowski, Małgorzata A. Ciosmak, Elżbieta Kuśmiderska

Gwarowe określenia używane przez mieszkańców Urzędowa i okolic (cd.)

a

aby ino – żeby tylko

antyleria – artyleria

b

bandos – sezonowy pracownik rolny

bania – dynia

bryzgnu˛ć – uderzyć

bu˛k – bąk, giez koński

bździć – smrodzić

c

ceguj – dlaczego

cerwuny/cyrwuny – czerwony

charkać – chrząkać, odpluwać

chleć/chlać – jeść, pić bez umiaru

ciągnu˛ć – ciągnąć, dźwigać

cińki – cienki

cochać się – pocierać się, drapać się

copka – czapka

cyglany – wykonany z cegły budowlanej

ćwiachnu˛ć – zdzielić batem, uderzyć

d

dochtór – doktor, lekarz

dryndać – chodzić wokół kogoś, jakiejś sprawy, opiekować się (niechętnie)

dychnu˛ć – odetchnąć, odpocząć

dziadyga – dziad, żebrak, menel

dźwandolenie – uporczywe opowiadanie, nie w porę, potoczyście

g

gacić – ocieplać, ubierać się ciepło

gdziesić – gdzieś

godać – mówić

godka – rozmowa, opowiadanie

goru˛c – gorąco, upał

grzdyka – grdyka

h

harmata – armata

harbata/hyrbata – herbata

het – daleko

hetta – do konia: w prawo

hykło się – odbiło się (komuś)

i

imać się – brać się do jakiejś pracy, czynności

inaczy – inaczej

ino – tylko

j

jedzynie – pokarm, jedzenie

jot – jadł

k

kalika – kaleka

kalita – torba ręczna

karkulacja – kalkulacja

nie karkuluje się – nie opłaca się

kłunica – część wozu konnego drabiniastego, podpora do półkoszków i drabin (pełniła rolę kija do palanta)

ksiunc – ksiądz

kulas – noga

kuń – koń

kuńczyzna – koniczyna

l

latoś – w tym roku

latosi – tegoroczny

lebiega – odpowiednik niemrawego człowieka z marginesu społecznego

limoniada – lemoniada

loga – duża, masywna laska

ł

łosimdziesiu˛t – osiemdziesiąt

łowies – owies

łyska sie – błyska się, błyszczy się

m

mgli – mdli

mliko – mleko

musi nie – chyba nie

musi tak – chyba tak

n

narabiać – pracować najemniczo u kogoś w gospodarstwie lub przy żniwach

ni – nie

o

ochrunić – ochronić, obronić

odpy~dzić – odpędzić, odgonić

orężada – oranżada

owłócyny – obłóczyny, oczepiny – ceremoniał weselny i zakonny

p

pińdziesiu˛t – pięćdziesiąt

podołek – miejsce poniżej pępka

polić – palić

poszeł – poszedł

postrunek – postronek, rodzaj uplecionej liny, grubego sznura

prowdziwny – prawdziwy

przyjizdzo – przyjeżdża

r

roboki – robactwo

ru˛banka – rąbanka

ry~ka – ręka

s

siebiste (nogi) – krzywe (nogi)

skamra – komar

sroc – drewniany ustęp, sławojka

strachy – wyschnięte opadłe w lesie gałęzie drzew, zaschnięte młode drzewa iglaste

syr – ser

syrwatka – serwatka

szeł – szedł

t

tamtendyk – tamtędy

taś taś – przywoływanie kaczek i gęsi

tytuń – tytoń

u

uroplan – samolot

w

wańtuch – duży brzuch

wejść w szkode – zwierzę które pasie się na cudzym polu, w ogrodzie

weteryniorz – lekarz weterynarii, weterynarz

wio! – do konia: ruszaj

wiśta! – do konia: w lewo

wypszały – wygnity, zanikła część upraw, trawy

z

zaju˛c – zając

zaklinać się – przysięgać

zjot – zjadł

zmyśny – pomysłowy, sprytny

zoraza – zaraza, również w znaczeniu obraźliwym: ty zorazo

ż

żor – jadł

żryć – jeść (wulgarnie)

żyniacz – kandydat na męża, młody małżonek

żyniaczka – ożenek

ź

źniwiarka – żniwiarka

źróbek – źrebak