Głos Ziemi Urzędowskiej 2002

Wojciech Ambrożkiewicz

Jest w orkiestrach dętych jakaś siła...

 W 1906 r. z inicjatywy mieszkańców Urzędowa została powołana Ochotnicza Straż Pożarna. Niedługo potem powstała przy OSP orkiestra dęta. Prawdopodobnie organizatorzy chcieli równocześnie powołać i straż i orkiestrę, lecz nie było możliwości zrealizowania obu przedsięwzięć w tym samym czasie. Najpierw więc wyposażono straż w sprzęt przeciwpożarowy, a dopiero później przystąpiono do utworzenia przy OSP muzycznej reprezentacji.

Proces formowania orkiestry wymagał dłuższego czasu. Brakowało instrumentów muzycznych, znajomości nut, finansów na pokrycie wydatków związanych ze szkoleniem itp. Powstający zespół zaczął grać na własnych instrumentach, nie zawsze dostatecznie sprawnych. Sytuacja uległa znacznej poprawie dopiero po włączeniu części członków należących dotychczas do orkiestry przy chórze kościelnym. Zespół nie dysponował pomieszczeniami do przeprowadzania lekcji, ćwiczenia odbywały się w prywatnych mieszkaniach, m.in. u Jana Gozdalskiego na przedmieściu Zakościelnym i innych. Pierwszym kapelmistrzem powstałej orkiestry był Wojciech Łata, który pierwsze lekcje muzykowania pobierał u Rachonia z Wilkołaza, a udoskonalił swoje rzemiosło w wojsku carskim, gdzie grał w pułkowej orkiestrze. Po powrocie do Urzędowa założył orkiestrę przy chórze parafialnym, a w późniejszym czasie przy OSP uczył znajomości nut i grania w kilkuosobowym zespole. Wieści o powstaniu orkiestry dętej budziły wielkie zainteresowanie wśród społeczeństwa. Ciągle ponawiane pytania „kiedy zagrają?” pozostawały bez konkretnej odpowiedzi przez jakiś czas. I nareszcie zagrali. Cytuję wypowiedź Stanisława Puacza, który mówił: „byłem młodym chłopcem liczącym około 7–8 lat i wraz z kolegami pobiegliśmy do miasta oglądać orkiestrę”. Z jego wspomnień wynika, że było to około 1912–1913 roku. Powstanie orkiestry było niezwykłym wydarzeniem w Urzędowie. Maszerujących strażaków na czele z orkiestrą owacyjnie witali wszyscy mieszkańcy.

W czasie I wojny światowej wielu członków OSP wstąpiło w szeregi POW. Naoczny świadek Stefan Surdacki z Bęczyna, będący członkiem OSP, często opowiadał o wyjątkowym zbiegu okoliczności w czasie parady na rynku zwanej „capstrzykiem”. Maszerujący z orkiestrą strażacy witani byli oklaskami zarówno przez nasze społeczeństwo, jak i policję carską. Urzędowiacy witali ich nie tylko jako obrońców w walce z żywiołem, ale także jako powstające wojsko polskie. Była to dla nich manifestacja patriotyczna. Rzecz jasna, tej świadomości policja carska nie posiadała. Wkrótce zaborcze władze zabroniły marszów. Pomysłowa orkiestra demonstrowała więc swoją muzykę grając z okazji świąt kościelnych, wizytacji biskupa i innych uroczystości na balkonie kościelnym, który był usytuowany nad głównymi drzwiami. Balkon został rozebrany ok. 1926 r. z powodu złego stanu technicznego. (Informacje te przekazała córka komendanta OSP Edwarda Cieślickiego.)

Orkiestra uświetniała również inne uroczystości w kościele: Święta Bożego Narodzenia, Nowego Roku, Wielkanocy, uroczystości odpustowe, a w XX-leciu międzywojennym obchody rocznicowe, 3 Maja, 11 Listopada i inne. Grała również na weselach i zabawach, będących źródłem dochodu. W późniejszym czasie w okresie Bożego Narodzenia orkiestra „chodziła po kolędzie”, chodząc od domu do domu i zbierając datki na uzupełnienie instrumentów. Ten zwyczaj upadł z wybuchem II wojny światowej.

Po śmierci Wojciecha Łaty funkcję kapelmistrza przejął Józef Łukanty. Kiedy ten wyjechał do Ameryki, dyrygentem został Piotr Pyz z ulicy Wodnej. Po powrocie z Ameryki Łukanty ponownie został kapelmistrzem orkiestry. Lekcje muzykowania pobierał on u Wojciecha Łaty, a zainteresowania muzyczne doskonalił również w USA. W czasie choroby i po śmierci Józefa Łukantego dyrygenturę przejął chwilowo Antoni Wośko, a po nim syn Józefa – Edward, który ukończył w Lublinie kurs kapelmistrzowski orkiestr dętych. W późniejszych latach funkcję tę pełnili: Stanisław Bożek, Gabriel Neumowicz z Lublina i Wiktor Wyka. Obecnie kapelmistrzem jest Tadeusz Sabeł kontynuujący tradycje po ojcu, który także grał w tej orkiestrze.

Z chwilą wybuchu II wojny światowej i okupacji niemieckiej działalność orkiestry została przerwana. Po zakończeniu wojny, w 1946 r. przechowane instrumenty muzyczne przekazano do remontu w Lublinie. Orkiestra ponownie wznowiła swoją działalność, ale już w ograniczonym zakresie. W Polsce Ludowej wprowadzono zakaz uczestniczenia orkiestry w uroczystościach kościelnych i państwowych z Polski przedwrześniowej. Każdy przejaw łamania zakazu kończył się próbą zastraszania przez miejscowe władze. Orkiestra mogła uczestniczyć jedynie w takich uroczystościach, jak 1 Maja, 22 Lipca. Między innymi powyższe ograniczenia i szykany ze strony władz lokalnych spowodowały rozwiązanie orkiestry w latach 60-tych. Pozostała jedynie nadzieja wznowienia jej w przyszłości w czasach bardziej sprzyjających. W latach 80-tych nastąpiło pewne ożywienie w różnych dziedzinach życia, także pod względem kulturalnym.

W tym czasie na nowo odżyła myśl wznowienia działalności orkiestry OSP w Urzędowie. Dzięki staraniom prezesa Zygmunta Witka Zarząd Wojewódzki w Lublinie przekazał kilka sztuk instrumentów i umundurowanie dla naszej orkiestry. Znaleziono też sponsorów, którzy wsparli orkiestrę finansowo. Byli nimi:

– Wojewódzki Dom Kultury w Lublinie,

– Urząd Gminy w Urzędowie,

– Związek OSP w Lublinie,

– Zygmunt Rembisz z Urzędowa, obecnie mieszkający w USA,

– Bank Spółdzielczy w Urzędowie,

– mgr Henryk Dąbrowski, właściciel apteki w Urzędowie.

Osiągnięcia orkiestry

w minionym okresie

W okresie międzywojennym orkiestra uczestniczyła w Przeglądzie Orkiestr Dętych OSP w Janowie Lubelskim i w Wojewódzkim Przeglądzie Orkiestr Dętych w Lublinie.

W 1980 r. 15 muzyków z Urzędowa otrzymało wyróżnienie za dobór repertuaru i piękne brzmienie. W 1982 r. – w Opolu Lubelskim – dyplom za udział. Jej kolejne osiągnięcia to:

1984 r. – Opole Lubelskie – IV miejsce,

1985 r. – Ryki – II miejsce na 13 zespołów,

1986 r. – Ryki – dyplom za udział,

1987 r. – Kazimierz Dolny – dyplom za udział,

1988 r. – Lubartów – dyplom za udział,

1990 r. – Końskowola – I miejsce,

1991 r. – Kraśnik – II miejsce,

1992 r. – Ryki – III miejsce,

1993 r. – Bełżyce – II miejsce,

1994 r. – Opole Lubelskie – III miejsce,

1996 r. – Opole Lubelskie – V miejsce.

Niniejszy zarys opracowano w konsultacji ze Stanisławem Dzikowskim, Zygmuntem Witkiem, Antonim i Eugeniuszem Kuśmiderskimi.

Aktualny skład osobowy orkiestry OSP Urzędów:
Edward Ambrożkiewicz
Hieronim Brzózka
Krzysztof Chudzicki
Grzegorz Ciastek
Stanisław Gozdalski
Tomasz Kajda
Stanisław Kapalski
Mirosław Kasperski
Henryk Kieliszek
Stefan Łukanty
Paweł Marecki
Rafał Pietras
Michał Pigłowski
Robert Różycki
Piotr Rycerz
Tadeusz Sabel
Michał Smok
Sławomir Syroka
Rafał Witek
Robert Wójcik
Marek Wziątek
Stefan Zarzycki
Stanisław Zioło

 
Chór i orkiestra parafii Urzędów w roku 1908, z której wzięła początek orkiestra OSP

Orkiestra w jednostce OSP w Urzędowie w latach 30-tych

Chór OSP i orkiestra z kap. Józefem Łukantym w dniu poświęcenia obrazu  św. Floriana

 Zjazd Gminny OG V, 2001 r. Orkiestra OSP  Urzędów

Orkiestra OSP Urzędów, 2002 r.